ILI: Još jedna porcija mrcvarenja penzionera je viđena prošle sedmice, a suština – izlaz iz njihovog neizdrživog socijalnog položaja – nije ni blizu rješenja, jer to, naravno, nije sadaka, koja slijedi s julskim penzijama
Jedan moj prijatelj, kad smo se ovih dana susreli i komentarisali ono što se u Vladi i Parlamentu Federacije prošle sedmice predstavilo kao briga o penzionerima, priča mi ono šta je doživio potkraj 2015. Ispunjavao je uslove za starosnu penziju, pa otišao u tuzlansku Službu PIO/MIO da provjeri fali li šta u papirima potrebnim za to. Ostao je šokiran kad mu je rečeno da mu poslodavac nije uplatio penzioni doprinos za 2009. i 2010. godinu. Iz istih stopa se, nabrušen, vratio u firmu i dobio utjehu u vidu tvrdnje da će doprinosi biti uplaćeni sljedećeg dana, jer je to inače običaj – kad se približi odlazak u penziju nekog od uposlenih. I bi tako.
Ono što je u ovoj priči najvažnije i što je van svake pameti, čuči u podatku da je firma, u kojoj je moj prijatelj radio, jedno od ministarstava u Vladi Tuzlanskog kantona i da, dakle, država, na čijem je platnom spisku bio, ne poštuje obavezu plaćanja onoga na šta je zakon obavezuje. Što, kad se ukrsti sa aktuelnom slikom stanja sa penzionerima i penzijama, u tipično šuplju priču pretvara ona silna obećanja, fraze i proklamacije o tome da penzioni sistem traži temeljitu reformu. I samo pojačava rezervu u vezi s tim da ovaj, sve veći problem najugroženije (a ne “jedne od najugroženijih”) kategorija društva, a više od 480.000 takvih je u Federaciji, ipak nije ni blizu rješenja.
Mogu da razumijem federalnog premijera Nermina Nikšića, koji nam je uoči vikenda, prigodno raspoložen, ponudio neke zanimljive cifre: 511 miliona KM, koje je Vlada Federacije prošle godine isplatila više penzionerima nego što je ubrano doprinosa, da bi penzije ostale na istom nivou; 40 miliona KM je podijeljeno za jednokratnu pomoć penzionerima; 211.000 penzionera u Federaciji prima minimalnu penziju, pa će im dobro doći pomoć od po 250 KM; ove godine su u budžetu planirana 352 miliona KM za održavanje penzija na sadašnjem nivou, “to je i ove godine 430 miliona KM, pa uz onih 550 miliona iz prethodne godine, vidite da Vlada pokazuje odgovornost i osjećaj prema tim kategorijama”.
Ako ovo mogu nekako da razumijem, to mi ne uspijeva sa onim što je – i tokom prošlosedmične dugometražne (do nekog doba ljetne noći) rasprave u Parlamentu Federacije, i u istupima Vladinih likova, a i u reakciji zvaničnika Saveza penzionera – zanemareno, zaboravljeno ili, jednostavno, proglašeno nebitnim, a odnosi se na neuredne ili nikakve uplate penzionog doprinosa najvećih državnih preduzeća i ustanova. Taj problem je ili potcijenjen ili, pak, riješen, samo nam to nisu javili. A dok nam ne jave, pamti se podatak od prije nekoliko godina, kada su više od milijarde KM (oko tri mjesečna penziona fonda u Federaciji) za doprinose dugovali rudnici, neke velike zdravstvene kuće i niz drugih preduzeća, isključivo onih čiji vlasnik je država. Koja se, tako, mogla pohvaliti da je prešutno legalizovala nezakonitost, što pokazuje kad nas, s vremena na vrijeme, obavijesti o tome da je platila doprinose jednom broju rudara tog i tog rudnika, kako bi ljudi mogli otići u penziju.
Učini to, dakle, država našim parama, umjesto njenog preduzeća ili ustanove. I serbez zavuče ruku u penzioni fond, uskraćen za ono što je, kršenjem zakona, uzimanje iz usta penzionera. Ako se u tome ne krije ključni odgovor na pitanje otkud tolike muke s penzijama, s njihovim sramotno malim rastom i, pogotovo, s višegodišnjim mrcvarenjem sa famoznim članovima 79 i 80 Zakona o PIO/MIO, bilo bi dobro da nam se kaže gdje je problem. Da li se sve svodi na ono što je sada aktuelno i što obećava da bi iduća penzionerska godina mogla biti ružičastija – da prosječna penzija dobaci do sada zamislivih 811 KM ako prođe, umjesto penzionerskog zahtjeva odnos 70:30 rasta plata i indeksa troškova života, bar 60:40 naspram odnosa 50:50 koji nudi vlast i što, praktično, ništa bitnije neće promijeniti?
Zasuti podacima o stanju sa penzijama, koji dolaze i od vlasti i sa penzionerskih adresa, uključujući i aktivnu Novu penzionersku stranku iz Tuzle – koja traži prosječnu penziju od 52 posto prosječne plate umjesto sadašnja 33 procenta – teško odolijevamo utisku, u kojem su sadržana dva fakta: prvi je da se još istrajava na igri gluhih telefona, s malim izgledima za nalaženje srednjeg rješenja, a drugi je da u vlasti, čak i kad se učini da ima dobre volje i spremnosti za dogovor unatoč manjku para (vidi pod Adnan Delić, resorni federalni ministar), ipak ne zaboravljaju da ovo nije izborna godina i da se ne mora baš svemu traženom udovoljiti.
I pod uslovom da ovaj utisak vara, nemoguće se oglušiti na zvono zahtjeva i upozorenja, kojim penzioneri odavno zvone, a koje se čuje više onda kad to odgovara vlasti i politici, nego onda kada je potrebno penzionerima. Koji će, zato, pomoć koju zovu sadakom, rado dočekati, ali uz prateću mučninu – zbog ceha, kojim plaćaju političko preganjanje vlasti i opozicije, iako će ono što dobiju s julskim penzijama u većini slučajeva ishlapiti već koji dan kasnije. A zvono nastaviti zvoniti, bar do prve nedjelje oktobra 2026. i opštih izbora u našoj zemlji.
oslobodjenje.ba/ ilustracija: Benjamin Krnić
